Beethoven’e Bütünleşik Bakış

Bütünleşimci ya da bütünleşik yaklaşım, özellikle müzik alanında çok yeni bir kavram. Beethoven’ın yapıtlarını incelerken yardımcı olsa da kavramın tek tip bir tanımının olmaması, anlatımda karmaşık bir etki yaratabiliyor.

2020 yılı Beethoven’ın doğumunun 250. yılıydı. Özellikle yılın ikinci yarısında yaşamı durma noktasına getiren pandemi nedeniyle birçok etkinlik iptal edilmiş olsa da Beethoven’ın 250’nci doğumgününe yönelik etkinlikler farklı çalışmalarla sürüyor. Bunlardan biri de Erhan Karaesmen’in yeni çıkan kitabı, Beethoven’ın Son Dönem Yapıtlarına Bütünleşimci Bir Bakış Denemesi – Uçsuz Bucaksız Bir Dünyada Gezinirken.

BÜTÜNLEŞİM NEDİR?

Beethoven’a yönelik yapılan bu “bütünleşimci bakış denemesi”, daha çok akademik ve sanatsal çalışmalara ilgi duyan okura hitap ediyor. Klasik okurlar için bu kitap fazla akademik ve soyut gelebilir. Kitabın merkezindeki “Bütünleşim (Fraktallik)” kavramıyla fiziksel bir gerçeğin örneği ve ürünü olarak kendini göstermiş somut veya somut bir yapının tümünün karakteristik özelliğinin, onu oluşturan her parçada bulunması açıklanıyor.

Bütünleşimci yaklaşım; kendi içinde bir tutarlılık, birbirini tamamlayış, bir araya gelişteki uyum gibi özelliklerin tümünü barındırmayı gerekli kılıyor. Beethoven’ın yapıtlarında da bütünden parçaya genel bir karakteristiğin olması ve bütünleşimci yaklaşımın gereksinimlerini karşıladığı tezi, Erhan Karaesmen’in bu çalışmasının temel iddiası. Beethoven’ın yaşadığı dönemde yaşanan birçok sıra dışı olay, dönem sanatçılarını biçimden çok öze yöneltiyor. Bütünleşik irdeleme tercihinde bunun payı da olabilir.

Kitabın içerik sıralaması ve konu başlıkları da bu planlama ile doğru orantılı. 

ANALİTİK BİR KURGU

Yaratıcılık kavramı üzerine Beethoven incelemesinin ardından gelen “Müziğe ön bakış”, konuya ilgisi olan ama bilgisi daha geride kalan kişilere bilgilendirme yapıyor. Sonrasında “sanat ve bilim arasındaki iç içelik ve karşıtlığın” anlatımı, devamında “müziğe haz ve mutluluk oluşturucu yönü” üzerinden dinleyicinin tüketimine sunulan haz verici yaratıcılık işleniyor.

“Bütünleşim kavramına -kapsamlı- bir giriş” bölümü ve “Beethoven’ın Uçsuz Bucaksız Dünyasında Bir Ön Gezinti”de yazar, Beethoven’a bütünleşimci yaklaşım tezini temellendiriyor. Son üç konu başlığı ise son dönem kuartetlerin bütünleşimci yaklaşımının betimlendiği “Son Dönem Yapıtları”, “Beethoven’ın Senfoniler Dünyası” ve “Toplu Bir Son Bakış”…

CÜRETKÂR BİR GİRİŞİM

Beethoven’a ilişkin yazılı çalışmaların genelde biyografik metin ve deneme alanında olduğu yerde bütünleşimci açıdan çalışmak, farklı yaklaşımlar arayan kesimlerde de merak uyandırabilir, tartışma yaratabilir. Yazar zaten bu tepkileri olasılık dahilinde gördüğü için bu çalışmasını “cüretkâr bir girişim” olarak değerlendiriyor. 

Çalışmada “Bütünleşik bakış” ve Beethoven örtüşmesi, bilimsel yaratıcılık ile sanatsal yaratıcılık arasındaki benzerlikle temellendiriliyor. Yazar, mühendis kökeninden faydalanarak çalışmasını birtakım tablolarla da destekliyor.

Çağdaş Bayraktar, Cumhuriyet Kitap, 7 Ocak 2021