Halk şiirini Başgöz'den öğrenin
İlhan Başgöz’ün ilk baskısını 1956’da yayımladığı İzahlı Türk Halk Şiiri Antolojisi, yeni bulgular ışığında geliştirilerek tekrar yayımlanıyor.
İzahlı Türk Halk Şiiri Antolojisi, değişik açılardan önemli bir kitap. Çünkü bizim şiirimizin ana damarlarından biri halk şiiridir. İlhan Başgöz, halk şiirini sadece yerel ortamıyla değerlendirmemiştir. Onun toplumsal içeriğini de göz önünde bulundurmuştur.
Yayımladığı kitapları yayın tarihinden itibaren her zaman yenilemiş, her baskıda yeni örnekler, yeni yorumlar eklemiştir.
‘Türk Şiirine Genel Bakış’ adlı yazısında Başgöz, Anadolu’daki toplumsal hareketlerin, inançların şiirdeki izdüşümünü ele almış.
Yazının ilk paragrafı, kitabın yöntemini izah ederken, Tekke-Derviş Şiiri, Âşık Şiiri, Divan Şiiri ve Anonim Halk Şiiri gibi ayrımlara rağmen kültürün bir bütün olduğunu saptıyor: “Bu akımların hepsi tek bir kültürün değişik kitlelere hitap eden, bu nedenle çeşitli renklere bürünmüş bölümleridir; tıpkı bir kökten türeyen dallar gibi.”
Başgöz, özellikle tekke şiirinin, bir kültür sentezi oluşturduğunu, hem divan şiiini hem âşık şiirini etkilediğini, ırk ve kültür farkı gözetmediği için de övülmesi gerektiğini yazıyor.
Aslında halk şiirini bilmek, Anadolu’daki kültürel ve toplumsal hareketleri anlayabilmenin anahtarıdır.
Divan Şiiri bölümünde, bu şiirin iyi eğitim görmüş kişilerce yazıldığını ve okunduğunu belirtse de Anadolu’nun çeşitli kentlerini de etkilediğini göstermiştir.
Anonim Halk Şiiri’ni okurken, onu var eden kaynakların yanı sıra, sözlü edebiyatın geçirdiği değişimi de yorumlarımıza katmalıyız.
Âşık ve Âşık Şiiri bölümünü İlhan Başgöz daha geniş ve zengin örnek ve izahla anlatıyor... Âşıkların irticalen söylediği gibi yanlış bir kanıyı düzeltiyor, Âşık Veysel’in bir sözünü iletiyor: “Ben irtical ile söylemek istemem, onlar manâsız, mantıksız bir şey olur.”
Genel yazıyı, Âşık Biyografileri bölümü izliyor ve şiirlerle devam ediyor... Şiirlerden sonra lûgatçe, dizin ve kaynakça kitabı ‘tamamlıyor’.
Doğan Hızlan, Hürriyet, 8 Mart 2014