Nesiller arasında bir köprü

Makam sayısı bakımından oldukça zengin olan musikimiz çeşni ve geçkiler hususunda da aynı çeşitliliğe sahip. Gerek aynı eser içerisinde gerekse icracının sesi veya sazıyla makamdan makama yaptığı ve yapabileceği geçkiler için tek snınırlayıcı unsur seslerin tabiatına uygun bir geçki yapmaktır. Gerisi icracının müzik birikimi ve zevk-i selimine kalır.

Musiki geleneğimizde makam ve geçki konusunda öğretici bir misyon ile bestelenmiş eserler mevcuttur; fihrist adı verilen peşrevler, saz semaileri ve kâr-ı nâtıklar. Bu eserler sürekli bir makamdan bir makama geçki yaparak devam ederler hatta kâr-ı nâtıklarda bu öğretici misyon güfte ile de desteklenerek geçilen makamın adı güfte içerisinide zikredilmektedir.

BAŞLANGIÇ NOKTASI

Erol Deran, Makamdan Makama Geçki Örnekleri kitabı ile musikimizdeki geleneğe güzel bir katkı yapmış, kendi musiki birikimi ve ince zevki ile şekillenen öğretici ve zevkle dinlenilen geçki örneklerini bize sunmuş. Hocanın sonraki nesillere bırakmak üzere büyük bir sorumluluk örneği olarak -Murat Aydemir'in de destekleri ile- kayıt altına alınmasını sağladığı seyirler bu kitabın hikâyesinin başladığı noktadır.

Ayrıca okuyucunun kendi müzik cümleleri ile kendi seyrini yapabilmesine zemin hazırlamak adına seyirler birebir notaya alınmamış, sadece dizi ve çeşniler okuyucuya rehber olarak sunulmuştur. Kitabın girişinde verilen Perde Şablonu ve Arıza Tablosununun Ardından Belirli Makamlardan Esas Alınarak Tertiplenen Seyirlerdeki Makam, Dizi, Dizi Parçacığı ve Çeşniler başlığı altında kitaba ek olarak verilen CD'de Erol Deran tarafından icra edilmiş 187 adet seyirin dizisi verilmiş. Bu seyirlerde yegâh ve segâh perdesi arasında karar kılan ve özellikle günümüzde daha çok kullanılan makamların seyir dizileri yer alıyor. CD'deki yaklaşık 25 dakikalık son kayıtta ise Nevres Bey'in Hüzzam Saz Semaisi'nin teslimi, Neyzen Salih Dede'nin Şehnaz Peşrevi'nin birinci hane ve teslimi, Tanburi Cemil Bey'in Kürdilihicazkâr Peşrevi'nin birinci hane ve teslimi, Dilhayat Kalfa'nın Evcara Saz Semaisi'nin birinci hane ve teslimi, Salih Dede'nin Şevkefza Saz Semaisi'nin dördüncü hane ve teslimi, Tanburi Ali Efendi'nin Suzidil Peşrevi'nin birinci hane ve teslimi ve Şerif Muhittin Targan'ın Ferahfeza Saz Semaisi'nin birinci hane ve teslimi icra edilerek makamdan makama geçiş örnekleri sunulmuş.

Sanatkâr yönünün yanında kişisel tavrı ile İstanbul kültürünü yaşayan Erol Deran Hoca yaptığı resimlerde ve icra ettiği müzikal cümlelerde adeta bu kültürü damıtarak, gayet ölçülü bir üslupla sunuyor. Bu kitap İstanbul'un dolayısıyla da medeniyetimizin zenginliğinin Erol Deran'ın kendisine has müzik cümleleri ile ifadesinden doğmuştur ve kendisinden sonra gelen müzisyenler için geçmiş ve gelecek arasında bir sanat köprüsü vazifesi görecek nitelikte bir eserdir.

Safiye Şeda Erdaş, Yeni Şafak Kitap Eki, 9 Ocak 2019 

Makamdan Makama Geçki Örnekleri kitabını incelemek için tıklayın.