Yitik Vatanın Türküleri

Türkiye ve Yunanistan'da yaşan bir buçuk milyona yakın insanın kaderi 1924 yılında başlayan ve adına mübadele denilen karşılıklı nüfus takası ile tamamen değişmiştir. Mübadele ile başlayan zorlu ve zorunlu göç sürecinde iki taraftan da çok fazla insan yollarda hayatlarını kaybetmiştir. Bilmedikleri yerlerde, tanımadıkları insanlarla, hatta konuşmadıkları dillerle yeni bir hayata başlayan bu insanlar, göç ve göçe bağlı çok fazla sosyal sorunu yıllarca yaşamışlardır. Bedenleri birkaç ay içerisinde yer değiştirse de kültürel ve ruhsal olarak değişim aynı hızla gerçekleşmemiştir. Kültürel uyumları yıllar süren Anadolu Rumları geldikleri yerlerdeki yemek tariflerinden türkülere, hatta çok sevdikleri komşularının isimlerine kadar torunlarına aktarmışlardır. 1924 yılında çekilmiş bir fotoğraf gibi hafızalarda yer eden Türkçe kültürün hiç kuşkusuz en önemli parçalarından bir tanesi de mübadillerin müzik bellekleridir. Türkçe türkü söylemekten ya da kendilerini bazen Türkçe anlatmaktan dolayı sorunlar yaşasalar da atalarının onlara bıraktığı bu mirası günümüze kadar muhafaza etmişlerdir. Bu çalışma Türkçe konuşan son mübadillerin hafızalarındaki türkü söyleme gelenekleri ve müzikal bellek üzerine hazırlanmıştır. Tahmin edilenden daha fazla Türkçe sözlü kültür ürününün var olduğu Yunanistan'da zamana yenik düşen bir bellek var. Bu bellek yok olmadan yeni çalışmaların yapılması ve kayıt altına alınması bilimsel olduğu kadar sosyal bir zorunluluktur.